κάντε κλικ εδώ
96 αριστουργήματα 18 ψυχικά ασθενών καλλιτεχνών, θυμάτων των ναζιστών, σε μια αλλιώτικη έκθεση με τίτλο «Αιτία θανάτου: Ευθανασία. Εργα από τη Συλλογή Prinzhorn»
Εργα τέχνης βγαλμένα μέσα από οριακές ανθρώπινες καταστάσεις θα δούμε σύντομα στην Αθήνα, σε μια αλλιώτικη έκθεση που θέλει να δείξει την αμφίδρομη σχέση ανάμεσα στην τέχνη και στις εκφραστικές δυνατότητες των ψυχικά ασθενών ανθρώπων. Επίσης, να υπενθυμίσει κάποια ολέθρια ιστορικά γεγονότα του 20ού αιώνα, όπως το πρόγραμμα ευθανασίας του Χίτλερ εναντίον των ψυχικά ασθενών, για να αποκαθαρθεί η Αρία φυλή και να διασφαλιστεί η φυλετική υπεροχή της. Οι θάλαμοι αερίων χρησιμοποιήθηκαν πριν ακόμα από το Ολοκαύτωμα στα ψυχιατρικά άσυλα.
«Μια μαζική εξόντωση των ψυχικά ασθενών την εποχή του ναζισμού» είναι ο υπότιτλος της έκθεσης «Αιτία θανάτου: Ευθανασία. Εργα από τη Συλλογή Prinzhorn», στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς), από 20 Ιανουαρίου έως 13 Μαρτίου, με 96 έργα 18 καλλιτεχνών / ψυχικά ασθενών, θυμάτων του ναζιστικού προγράμματος Τ4, για την εξολόθρευση της «εκφυλισμένης τέχνης» και τον μαζικό αφανισμό των ασυλοποιημένων πολιτών.
GoeschΗ σύγχρονη ιστορία, η τέχνη και η ψυχιατρική συναντώνται στην έκθεση, την οποία οργανώνει η Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία, με έργα από την παγκοσμίως γνωστή Συλλογή Πρίντσχορν της Ψυχιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης. Η συλλογή αριθμεί σήμερα 17.000 έργα, καθώς οι διάδοχοι του εμπνευστή της, Χανς Πρίντσχορν (1886-1933), συνέχισαν το έργο του.
Ο ίδιος, καθηγητής Ψυχιατρικής της Χαϊδελβέργης και ιστορικός τέχνης, διείδε την αξία των εκφραστικών διεξόδων των ασθενών και προσέγγισε τη «σχιζοφρενική αίσθηση της ύπαρξης». Οταν εξέδωσε το 1922 το βιβλίο του, στο οποίο αποτύπωνε και ερμήνευε τη συλλογή του, τον ίδιο καιρό έβλεπε το φως και το σουρεαλιστικό μανιφέστο του Μπρετόν. Ενα τμήμα της Συλλογής έχει ως θέμα του τον σουρεαλισμό και την τρέλα.
Ο Πρίντσχορν υπήρξε πρωτοπόρος στην ανάδειξη της παραγκωνισμένης «τρελής» τέχνης, ενώ η αναγνώρισή της στον 20ό αιώνα διευρύνθηκε με την Art Brut (Αγρια Τέχνη) κι άλλα ρεύματα. Με την άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού, ο Πρίντσχορν διώχτηκε από τη θέση του, αλλά ευτυχώς είχε συνεχιστές και η ομώνυμη συλλογή, που συνεχώς εμπλουτίζεται, στεγάζεται σε μουσείο εντός της Ψυχιατρικής Κλινικής της Χαϊδελβέργης. Ο ψυχίατρος-δραματοθεραπευτής Στέλιος Κρασανάκης, πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής της έκθεσης, γνώστης της Συλλογής, επέλεξε για την Ελλάδα το συγκεκριμένο θεματικό τμήμα της που συνδέεται με τραγικά ιστορικά γεγονότα.
«H τρέλα έχει ένα μεγαλείο», λέει. «Μέσα από την τέχνη των ψυχασθενών μπορούμε να κατανοήσουμε τις δομές της τρέλας, δηλαδή μια ευρύτερη χαρτογράφηση του ασυνείδητου. Γνωρίζουμε ακόμη το πώς παρατηρούν την κοινωνία». Και κυρίως «πώς η τέχνη αποτελεί διέξοδο στα αδιέξοδα της ψυχής».
ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ
Κορυφαίοι καλλιτέχνες συνδέθηκαν με οριακές ψυχικά καταστάσεις και τις αποτύπωσαν στο έργο τους. Ταινίες για μερικούς απ΄αυτούς θα προβληθούν, παράλληλα με την έκθεση, σε κινηματογραφικό αφιέρωμα, στο «Τριανόν», κάθε Σάββατο, 12 μ., από 12 Φεβρουαρίου έως 19 Μαρτίου.
Οι «Απεικονίσεις της τρέλας» θα αρχίσουν με Χαλεπά και θα συνεχίσουν με Φράνσις Μπέικον, Καμίλ Κλοντέλ, Τζάκσον Πόλοκ, Γκόγια, Θεόφιλο κ.ά. Η έκθεση θα πλαισιωθεί με δύο Ημερίδες: «Η τέχνη των αποκλεισμένων» και «Δημιουργικότητα και παραφροσύνη». Επίσης, με μία παράσταση, σε μορφή θεατρικού αναλογίου για την Καμίλ Κλωντέλ, που έγκλειστη σε παρισινή κλινική επί 30 χρόνια (1913-1943), πέθανε από ασιτία μέσα στις κακουχίες του πολέμου. Θα την ενσαρκώσει η Λυδία Φωτοπούλου, σε σκηνοθεσία Στέλιου Κρασανάκη.
ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ
«Τα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιούνται στο έργο τους συχνά αρνούνται να υποταχθούν στους αισθητικά καθιερωμένους επικοινωνιακούς τρόπους, ενώ προδίδουν παράλληλα μια ριζοτομική αναθεώρηση κανόνων» (Νίκος Τζαβάρας, πρόεδρος ΕΨΕ, Στέλιος Κρασανάκης)