ΩΡΑ ΜΗΔΕΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ - FREE SUNDAY 17/9/2011

κάντε κλικ εδώ

Το πιο απάνθρωπο πρόσωπό του δείχνει το κράτος στις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες –τους ψυχικά ασθενείς και τα εξαρτημένα άτομα– την ώρα μάλιστα που η οικονομική κρίση προκαλεί έξαρση των ψυχικών διαταραχών και οδηγεί ολοένα και περισσότερους απελπισμένους νέους στα ναρκωτικά.

Αντί, ωστόσο, η πολιτεία, σε αυτή τη δύσκολη οικονομική συγκυρία, να βρεθεί στο πλευρό των αδυνάτων και να τους στηρίξει, τους ωθεί στο περιθώριο της ζωής, στερώντας τους κάθε ευκαιρία να επιστρέψουν ισότιμα στην κοινωνία.

Με μια αιφνιδιαστική απόφαση –που αφορά το τρέχον έτος– το υπουργείο Οικονομικών κόβει στο μισό τη χρηματοδότηση των υπηρεσιών πρόνοιας, αφήνοντας στο δρόμο τα άτομα με ψυχικά νοσήματα και δίνοντας τη χαριστική βολή στα προγράμματα επανένταξης των εξαρτημένων.

Κατάρρευση του κοινωνικού κράτους

«Μετά την πρόσφατη απόφαση για την παρακράτηση της σύνταξης των ασθενών που διαμένουν σε προνοιακά ιδρύματα, έρχεται η πλήρης κατάρρευση του κοινωνικού κράτους, με την οργανωμένη αποψίλωση των δομών του» δηλώνει στην «F.S.» ο Δημήτρης Πλουμπίδης, αναπληρωτής καθηγητής Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών και υπεύθυνος του Κέντρου Ψυχικής Υγείας Βύρωνα. Και εξηγεί: «Το νέο μέτρο (η συρρίκνωση της χρηματοδότησης των υπηρεσιών πρόνοιας κατά το ήμισυ) αφήνει κυριολεκτικά στον αέρα ολόκληρο το πρόγραμμα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης, το οποίο ξεκίνησε το 1984, με την εφαρμογή της αποασυλοποίησης. Φυσικά, καλό ήταν που καταργήθηκε το άσυλο για να πάμε στις μονάδες ψυχικής φροντίδας, αλλά αν πρόκειται να καταργηθούν κι αυτές, θα ήταν προτιμότερο να επιστρέψουν οι ασθενείς στο άσυλο απ’ ό,τι να βρεθούν στο δρόμο. Δυστυχώς, η ψυχιατρική μεταρρύθμιση δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί με το να κλείσουν τα μεγάλα ψυχιατρικά νοσοκομεία, όπως ήδη συνέβη –στο πνεύμα των συγχωνεύσεων– με τα ψυχιατρικά νοσοκομεία στα Χανιά, την Κέρκυρα και το Νταού Πεντέλης. Μπορεί αυτές οι συγχωνεύσεις να δικαιολογούνται από πλευράς εξοικονόμησης πόρων, αλλά εγκυμονούν έναν τεράστιο κίνδυνο: όταν οι ψυχιατρικές κλίνες μεταφερθούν στο κοντινότερο νοσοκομείο ΕΣΥ, είναι πολύ πιθανό οι διοικητές των νοσοκομείων να δώσουν αυτά τα κρεβάτια στις παθολογικές, τις χειρουργικές και τις καρδιολογικές κλινικές, με αποτέλεσμα να μείνουν ξεκρέμαστοι οι ψυχικά ασθενείς».

Μαζί με την ψυχιατρική μεταρρύθμιση βρίσκεται στον αέρα και το πρόγραμμα Ψυγαργώς, με 210 μονάδες του (ξενώνες, κέντρα ημέρας και οικοτροφεία) να απειλούνται άμεσα με λουκέτο.

Όλο και βαρύτερα περιστατικά

Όλα αυτά κινδυνεύουν να συμβούν την ώρα που ετησίως καταγράφονται τουλάχιστον 5.000 εισαγωγές ψυχιατρικών περιστατικών στα μεγάλα νοσοκομεία της χώρας, με το 60% αυτών να απαιτεί αναγκαστική νοσηλεία, γιατί αφορά βαριά διαταραχή. «Αν σε αυτό τον αριθμό προστεθεί η ελαφριά ψυχιατρική συμπτωματολογία, τότε ετησίως ξεπερνάμε τα 10.000 περιστατικά και για την επόμενη χρονιά αναμένουμε ακόμα περισσότερα, δεδομένου ότι  ήδη στα Κέντρα Ψυχικής Υγείας η προσέλευση είναι εξαιρετικά αυξημένη. Πριν από ένα χρόνο, πέρυσι το Σεπτέμβριο, είχαμε μία εβδομάδα αναμονή στο Κέντρο του Βύρωνα και τώρα η αναμονή ξεπερνά τους 2,5 μήνες. Μεγαλύτερη αύξηση –που φτάνει και το 50%– παρατηρείται στις κρίσεις πανικού και τις καταθλίψεις, δηλαδή την ελαφριά ψυχιατρική συμπτωματολογία, εξαιτίας των οικονομικών προβλημάτων που δημιουργεί η ύφεση. Ωστόσο η αληθινή βραδυφλεγής βόμβα αφορά τα βαριά περιστατικά, που αντιμετωπίζουν μεγάλο κίνδυνο υποτροπής όταν αρχίζει να αποσταθεροποιείται το υποστηρικτικό σύστημα και να αποψιλώνονται οι κοινωνικές δομές» τονίζει ο κ. Πλουμπίδης. Ένα άλλο, μείζον ζήτημα είναι η αύξηση των αυτοκτονιών. Πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι απ’ όλες τις ευρωπαϊκές χώρες η Ελλάδα παρουσιάζει τη μεγαλύτερη ποσοσταία αύξηση των αυτοκτονιών (17%), ενώ ακολουθεί η Βρετανία με αύξηση 10%. «Αυτοκτονούν αυτοί που χρωστούν, και το μνημόνιο, αντί να στηρίζει το προνοιακό κράτος, το καταστρέφει, δίνοντας τη χαριστική βολή στους αδύνατους» καταλήγει ο καθηγητής Ψυχιατρικής.

Λιτότητα στο ΚΕΘΕΑ

Εξίσου δυσοίωνο διαγράφεται και το μέλλον των εξαρτημένων ατόμων, μετά τη συρρίκνωση κατά 51% που υπέστη η χρηματοδότηση των προγραμμάτων απεξάρτησης του ΚΕΘΕΑ και των άλλων μονάδων. Όπως δηλώνει στην «F.S.» ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Χαράλαμπος Πουλόπουλος: «Η απόφαση αυτή οδηγεί σε αδιέξοδο τους εξαρτημένους και τις οικογένειές τους. Άτομα που βρίσκονται σε θεραπεία θα βρεθούν στο δρόμο και θα καταλήξουν στο περιθώριο της ζωής, στη φυλακή ή νεκροί». Ο κ. Πουλόπουλος καταγγέλλει την κοντόφθαλμη  και στείρα λογική της κυβέρνησης –σύμφωνα με την οποία το υπουργείο Οικονομικών  ξεκινά από μηδενική βάση, δίνοντας ψίχουλα όπου και όποτε χρειάζεται– επισημαίνοντας πως τέτοιου είδους μέτρα λιτότητας ουσιαστικά καταργούν το κράτος πρόνοιας: «Θα περίμενε κανείς η πολιτεία, ακόμα και για το οικονομικό της συμφέρον, να στηρίξει τις προνοιακές δομές, καθώς κάθε εξαρτημένο άτομο κοστίζει πολύ στο κράτος, τόσο από αυτή καθαυτή την επιβάρυνση της υγείας του όσο και από άλλους παράγοντες (αυξημένο κόστος δίωξης και απονομής ποινικής δικαιοσύνης, ενδοοικογενιακή βία, παραμέληση παιδιών, εγκατάλειψη σχολείου, αυξημένη πιθανότητα μετάδοσης λοιμωδών νοσημάτων, όπως ηπατίτιδες B  και C, μειωμένη παραγωγικότητα κτλ.). Αντίθετα, οι επανενταγμένοι που δουλεύουν και πληρώνουν φόρους συμβάλλουν στην αύξηση των κρατικών εσόδων, και μάλιστα έχει υπολογιστεί ότι κάθε ευρώ που επενδύεται στη θεραπεία των εξαρτημένων αποδίδει 23 ευρώ από τη μείωση των οικονομικών επιπτώσεων της εξάρτησης. Συνεπώς, ακόμα και με αυστηρά οικονομικά κριτήρια, συμφέρει κατά 23 φορές η ενίσχυση του κράτους πρόνοιας και όχι η καταστροφή του».

Το ΚΕΘΕΑ εξυπηρετεί ετησίως 3.000 άτομα σε συμβουλευτικά κέντρα, 1.700 άτομα σε κοινότητες και προγράμματα επανένταξης, και έχει 6.000 μέλη οικογενειών ανεξάρτητα από αν τα παιδιά τους βρίσκονται ή όχι σε πρόγραμμα. Επίσης υποστηρίζει θεραπευτικά 2.000 χρήστες ναρκωτικών που βρίσκονται έγκλειστοι σε σωφρονιστικά  καταστήματα. «Συνολικά, οι χρήστες ναρκωτικών στην Ελλάδα ξεπερνούν τα 30.000 άτομα, με 5.000 από αυτούς να βρίσκονται στη φυλακή. Τα περισσότερα περιστατικά αφορούν προβληματική χρήση ηρωίνης και, παρ’ ότι δεν έχουμε ακόμα στοιχεία που να φανερώνουν πόσο αυξήθηκαν οι εξαρτημένοι εξαιτίας της ύφεσης, γνωρίζουμε από διεθνείς μελέτες ότι η οικονομική κρίση εντείνει την προβληματική και την επικίνδυνη χρήση ουσιών (κυρίως ηρωίνης), ενώ φέρνει στο προσκήνιο νέες, ακόμα πιο επικίνδυνες ουσίες» επισημαίνει ο κ. Πουλόπουλος και καταλήγει: «Η οικονομική κρίση οδηγεί τους ανθρώπους στην ανεργία, αυξάνει το φόβο, την αβεβαιότητα και την ανασφάλεια και οδηγεί τους νέους –ειδικά τους άνεργους– στα ναρκωτικά, το αλκοόλ και τον τζόγο. Όταν το κράτος πλήττει τους οργανισμούς επανένταξης και τις δομές ψυχικής φροντίδας, το πρόβλημα οξύνεται. Οι εξαρτημένοι έχουν 10 έως 20 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αυτοκτονήσουν σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό, ενώ αντιμετωπίζουν και τεράστια επιβάρυνση στην υγεία τους. Ούτε όμως και τα προγράμματα ένταξης στη μεθαδόνη αποτελούν από μόνα τους λύση του προβλήματος. Με τη λίστα αναμονής για την ένταξη στη μεθαδόνη το κράτος μετατρέπει μια φαρμακευτική ουσία σε θεραπεία, κάτι που δεν ισχύει, εφόσον απουσιάζει ο υπόλοιπος κοινωνικός υποστηρικτικός μηχανισμός. Χωρίς αυτόν το μηχανισμό ο εξαρτημένος δεν μπορεί να επανενταχθεί στην κοινωνία και διαιωνίζεται η εξάρτησή του από μια ουσία που εντέλει δεν είναι παρά υποκατάστατο του ναρκωτικού του». 

Στο δρόμο τα άτομα με άνοια και οι ασθενείς με AIDS

Με λουκέτο απειλούνται και τα 12 κέντρα ημέρας για ανοϊκούς ασθενείς που υπάρχουν στη χώρα μας, τα οποία λειτουργούσαν στο πλαίσιο του προγράμματος Ψυχαργώς. «Παρ’ ότι η συμβολή τους στην αναχαίτιση της εξέλιξης της νόσου Αλτσχάιμερ είναι πολύτιμη, τα κέντρα κινδυνεύουν να κλείσουν. Αν συμβεί αυτό, 5.000 άτομα με Αλτσχάιμερ θα μείνουν χωρίς φροντίδα και οι οικογένειές τους χωρίς υποστήριξη» προειδοποιεί η κ. Παρασκευή Σακκά, νευρολόγος-ψυχίατρος, διευθύντρια του Ιατρείου Μνήμης του νοσοκομείου Υγεία και πρόεδρος της Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ και Συναφών Διαταραχών Αθηνών. Στο περιθώριο της ζωής ωθεί το κράτος και τους ασθενείς με AIDS, καθώς η εξέταση αίματος για τους οροθετικούς χρεώνεται πλέον με 5 ευρώ, ενώ σταματούν να διατίθενται δωρεάν βελόνες στους εξαρτημένους οροθετικούς, με αποτέλεσμα να φουντώνει η νόσος. Τα νέα κρούσματα αναμένεται να ξεπεράσουν τα 1.000 ετησίως (πέρυσι ήταν 640), ενώ οι οροθετικοί που μένουν άνεργοι χάνουν την ασφάλισή τους και την πρόσβαση στη θεραπεία.